Manfred A. Sahm

Klookschieter Dummbüdels

un annere Lüüd

66 vergnöögliche plattdüütsche
Geschichten

Moderne Tieden

Do, för »ole Tieden«, weer allens noch veel beter, hört man so af un an, wenn een mit de Tostänn hüüttodaags nich tofreden is, wenn een dat allens nich na siene Mütz geiht un he sik ok bloots över Püttjerkraam argert. Un ole Lüüd - ik meen steenole Minschen, sett denn noch hento:

»As wi noch en Kaiser harrn!!«

Si wiet mööt wi aver gor nich torüchgahn, denn an de Tieden kann sik hüüt woll kuum noch een erinnern. Ik jedenfalls nich! Un so wunnerbor weren de man ok nich, wenn du de Historikers glöven dörfst.

Aver wenn du de Nutiet mit de »ole Tieden« verglieken wullt, langt dat doch al, wenn du an diene Kinnertiet und diene Jöögd denkst. Wi harrn keenen Kaiser or König in uns Land, harrn wi ok nich bruukt. Aver an de Tieden, wo wi opwussen, köönt wi uns akkerat erinnern.

Je nadem, wo wi wahnten, harrn wi in de Natur, op Wischen un in de Woold, or in de Städer mang de Ruinen speelt. Un wenn een ment, dat dat fröher allens beter weer, kann he disse Tieden mol verglieken.

Dat ännerte sik denn mit de Johren , as sik de Levensümstänn för uns bannig to'n Goden verbeterten. Un de Opswung gung jümmers wieder, ok hüüt noch, wo all dat, wat uns de Welt beschert, heel un deel normaal is.

Amerika is gor nich mehr so wiet weg und Asien ok nich. Un wat vun dor allens för en niegen technischen Kraam kümmt - is nich uttoholen! Un denn markst du, dat is allens gor nich so nee - bloots anners!

En Telefon harrn wi al lang, doch mit ene Snoor dor an. Du kunnst mit den Apperaat man bloots so wiet gahn, as de Snoor lang weer. Aver du wüsst, dat du mit en anneren Minschen snacken kunnst. Nu hebbt wi welk ahn Snoor, mit de du rund üm de Welt reisen kannst. Un snacken alleen is al lang nich mehr: dat sünd Apperate, mit de du Saken doon kannst, de ik gor nich verstah. Man ahn disse Reedschapen kannst du hüüt ok nich mehr so richtig an't Leven deelnehmen. Also heff ik mi en köfft un wull ok glieks miene Fru anropen. Dat gung aver nich! Staats to snacken, harr ik dreemol mien Ohr fotografeert! Fröher - mit so en ornliche Hörer - weer dat redig beter! Un mien lüttjet Handy is hüüt ok al ut de Steentiet.

Wi weren fröher veel mit uns Fohrrööd ünnerwegens. De mussen wi plegen, harrn se utenanner boot, öölt un wedder tosamen schruvt. Hüüt kannst du nich mol mehr en Rad afschruven; um de Riepen to flicken, mutt'st du to de Warksteed gahn.,

Wi harrn keen Internet. Wenn wi mit annere Jungs snacken or uns verafreden wullen, müssen wi na buten op de Straat gahn.

»Instagramm« un »Twitter« harrn wi ok, man dat heet Pinnwand un weer ut Kork mit heel vele Biller anpiekst. Mien Snack is jümmers:

»Schiet op facebook, ik heff echte Frünn !«

Un »ebay« geev dat al ok in fröhere Tieden. Eenmol in de Maand kunnst du allet, wat du nich mehr bruukt harrst, an de Straat stellen; dat worr dann afhalt un de Veranstalten heet »Sperrmüll«. Du kunnst dat, wat di toseggt harr, anfaten un utpröven un kösten dee dat ok nix.

Wo wi graad bi't Inköpen sünd: alle Welt köfft bi »amazon« in. Dat heet nu »digital«. Unser analoget Amazon weren de Kataloge vun Neckermann un Quelle. Full vun fiene Saken!

Wie harrn uns de Tiet mit 'ne »Snippeljagd« verdrieven, dat is so üm un bi datsülve, wat se hüüt mit ehre Smartphones or i-Phones maakt: dörch de Gegend rennen un mit de Kopp an en Lateernenpahl stöten, wiel se bloots op ehre Handys kieken.

Un gesünner is uns Hüttiet seker ok nich worrn. Ok wenn uns hüüt as Heelmiddel för all möögliche Doodskrankheiten un Süüken »Smoothies« andreiht warrn - op't best sülvst maakt- de hett dat all vör föfftig Johren geven. Man dunn harrn wi se »Appelmoos« nömt.

Un nu köönt ji sülvst entscheden, of ju lever in de »goden olen Tieden« or hüüttodaags leven wullt.

Hüüt heet dat Tatto

Ik bün in ene grote Havenstadt in uns Land Sleswig-Holsteen opwussen un al as wi Kinner weren, geev dat för uns kene beteren Speelplätz as in de Ruinen, denn bannig vele Hüüs weren zerbombt, in sik tosamen fullen un nich mehr bewahnt, un an de Piers, wo de groten Scheep fastmakten.

Hier kunnen wi aver nich spelen, man dor geev dat so veel so kieken. Scheep ut all Herren Länner – Kriegsscheep un Frachter, Fähren un grote Fischerbööd un, un, un. Sogor Walfänger weren dorbi, de in de Warft müssen.

Un vun all de Scheep kemen de Seelüüd an Land, de froh weren, mol wedder fasten Bodden ünner ehre Fööt to hebben un sik meist en beten amüseren to laten or sik to vergnögen. Noog Mööglichkeiten harrn se dorto, denn in dat Havenveertel stunn ene Beerstuuv, Kaschemme, Danzbar or en Huus mit rode Lichten an dat annere.

Dat de Kunnen Seelüüd weren, kunnst du meist doran erkennen, dat se tätowiert weren. Dat weer domols so begäng: En Seemann müss op sein Ünnerarm ene Tätowierung hebben.

De eersten Biller, di wi sehn kunnen, weren Anker, so as wi dat hüüt noch in dat Book vun Popeye nakieken köönt. Denn geev dat ok en Bild mit en Krüüz, en Hart und en Anker, dat stunn för Gloov, Leev un Hapen.

Op eenmol keem Farv op de Huut, dat Hart worr root. Un in dat rode Hart stunn de Naam vun siene Leefste, to'n Bispill „Paula“. Problemen harr düsse Janmaat later, wenn ut „Paula“ denn „Frieda“ worr! He kunn de eerste Naam nich eenfach utraderen un harr denn bannig veel to verkloren.

Un hnüüt? Hüüt finnst du de Anker nich mehr! Un ok de Seelüüd nich. De könen nich mehr an Land, wiel dat Schipp so snell as mööglich wedder op See mutt. Kostengrünn!

Aver de Tätowierungen sünd bleven, se heten hüüt „Tattoos“. Nich mehr bloots an de Seelüüd un nich mehr bloots an de Arms. Kiek di doch mol de Footballers an! An Arms, Benen, an de heele Körper finnst du dat ene or annere wohre Kunstwark ! In'n Sommer, wenn de Lüüd sik mit de blanke Huut sünnerlich an'n Strand rümdrieven, gifft dat veel to kieken. Dat sünd denn nich mehr de Seejungfroons mit de blanke, heel grote Bost, dor sünd ganze Billerböker verewigt. Un ok is dor heel veel schreven, nich bloots Naams. Ik heff mol enen kennt, de harr in sien Gnick de Satz schrieven laten: „Mein Haupt dem Henker“. He is denn aver nich vn de Henker halt warrn, sünner mit sien Auto gegen en Boom fohrt. Man dat Resultat weer datsülve.

Siet Johren gifft dat nu ok de grote Kunst nich blots an Mannslüüd to bekieken, nee, ok de Fruunslüüd, hebbt de Tattoos för sik entdeckt. Dat is modern, dat is cool! Wunnerschööne Biller vun ehr Köpp bet to de Fööt maken de ene or anndere Fru schöön un lenken männichmol vun de nich so richtig vörhannene Schöönheit af. Un ik meen nich bloots dat berühmte Moorsgeweih!

Egal of Manns- or Fruunslüüd, jichtenswann in 20 or 40 Johren geiht de Maleree de Beek rünner. Wenn Minschen oolt warrn, is ehre Huut nich mehr so prall un denn kannst du de schreven Schrift nich mehr entziffern. Un ut de schöne Biller sünd denn „ole Meester“ worrn.

Fraagt Inge ehre Fründin Hilde:

„Segg mol, wat sünd dat denn för Krakels ganz ünnen op dien Rüch?“

Antert Hilde:

„As ik mi dat heff maken laten, weer dat en grote, stolte Adler!“

Un wenn de Sommer denn wedder vörbi is un dat köhler warrt, is nix mehr to sehn vun all de Herrlichkeiten. Mit dicke un lange Kledaaschen warrn de Tattoos verdeckt.

Wi mööt woll wedder op de Sommer töven. Bet dorhen köönt wi uns Billerböker or Nackedei-Filme ankieken.

Petersen köfft in

Ik heff al mol över dat Inköpen in en Supermarkt schreven un dat ik mi so an de Kass argert harr. Nich bloots, wiel ik jümmers in de verkehrte Reeg stah, sünnern ok över de een or annere Kunn, de trödelt un so vör sik hendrömelt. Un ik fraag mi denn männichmal, mit welk en Recht de mi miene Tiet klaut!

Fröher, in de lüttje »Tante-Emma-Ladens«, wo en Kunn na de annere bedent worr, müsst du ok töven, aver dat harr keeneen opregt, mi ok nich. Aver disse Ladens sünd verswunnen, un an de Rand vun de Stadt steiht nu en grotet Koophuus neven dat annere. An de Inkoop in so en Supermarkt un an de »Gesetten«, de in so en Laden gellen, müssen wi uns eerst mol wennen. För uns junge Lüüd is dat nich so swor west, aver för Öllere weer dat nich jümmers so eenfach.

Un vun de Problemen, de de ole Buer Peter Petersen mit disse »Gesetten« harr, will ik nu wat vertellen.

De lüttje Laden in't Dörp an'n Rand vun Mölln , wo du allens kriegen kunnst, hett dicht maakt, wiel Meta, de Verköpersche, storven weer un keeneen vun ehr Kinner de Laden övernehmen wullt. För de Lüüd in't Dörp weer dat dat Enn vun de mackliche Inkoop, se müssen nu ok na de Koophüser hen.

Peter Petersen levt siet en poor Johren op dat Olendeel vun sien Hoff un em fehlt de Klöönsnack mit Meta, de för em mehr as bloots ene Verköpersche weer, mehrst ene Fründin. Aver nu mutt ok he sien Inkoop in en vun de niege Supermarkten in Mölln kloor kriegen. För de eerste Besöök will he dat mol utproberen un sik bloots ene lüttje Buddel Kööm köpen.

För em is so en grote Laden heel un deel frömd. He kummt sik vör as en swatte afrikaansche Minsch in de Maschienhall vun en Karnkraftwark or - as he dat later vertellt hett - as en Dummbüdel in de Universität ! Wi, de wi künnig sünd, weten, dat du en fastsetten Weg gahn muttst, üm överall hentokamen. Peter weet dat nich. Dat fangt an mit dat Dreihkrüüz an de Ingang.

»Dat is jo meist so, as fröher op uns Bahnhööv!« denkt he bi sik un as he dörch is, blifft he stahn, wiel he nich sehn kann, wo denn de Kööm woll steiht. Un de Lüüd achter em köönt nich dörch! Do kümmt ene Fru in en witte Kedel un seggt:

»Se mütt hier wiedergahn un nich stahn blieven!«

»Jo«, seggt Peter, »wo hebbt se denn de Kööm?«

Un bannig fründlich antert se:

»Jo, do gahn se dor achtern to de rechte Siet, denn linkerhand rüm un in de Eck is de Afdelen för Alkohol. Aver se mööt en Korf mitnehmen!«

»En Korf?? Woto bruuk ik denn woll en Korf? Doch woll nich för ene lüttje Buddel Kööm!«

Aver se seggt: »Ik beed se, nehmt se en Korf un maken se den Ingang frie!«

Peter Petersen weer an'n leefsten wedder ümkehrt, aver he kann nich! De Lüüd, de na em kamen, drücken em in de Laden.

»Dat is jo redig egalweg so as fröher an de Bahnhoffsparr!« ment he un lött sik schuven. As he an en Stapel vun Drahtkörv vörbi gahn will, schreet de Fru in de witte Kedel achter em her:

»Nehmt Se en Korf!!« un all de Lüüd kieken em an! Peter kümmt nich ümhen, sik so en blanke Korf to nehmen.

Nu, mit de Drahtkorf an sien Hand, föhlt he sik as Rotkäppchen un he schamt sik dull. Verbiestert un hölplos löppt he dörch de Gäng un kiekt op Konserven, Kaffee, Stebelwix, Broot, Waschpulver un anner Gelump - man Snaps kann he nich finnen!

»Nu is noog!« seggt he to sik un dreiht üm. Gegen de Stroom vun all de Huusfroons kämpt he sik torüch. Un an de Ingang steiht al wedder de Fru mit ehr witte Kedel:

»Se sünd hier verkehrt!« verwarnt se em.

»Dat is mi schietegal!« seggt Peter Petersen, »ik will rut, na buten!«

Se verklort em de Weg dörch de Laden un as he an de Kassen vör de Utgang is, süht he, dat de Ingang akkerat nevenan is. Dor is man bloots ene Stang twüschen. Na sien gesunne Minschenverstand will he nu de Weg afkörten un över de Stang klattern. As he al een Been röver hett, kummt en Mannsminsch anlopen un vertellt em, dat dat so nich geiht. Dat is verboden! Un wiel all de anneren Kunnen lachen, nimmt Peter sien Been torüch. De Keerl vun de Supermarkt hett ok en witte Kedel an (»Du kunnst menen, du büst in en Krankenhuus,« denkt Peter), aver de Verköper seggt em, wo he de Kööm finnen kann. Un wedder löppt Peter mit sien Korf dörch de Gäng un föhlt sik so albern. As he denn toletzt de Afdelen för Alkohol un sien Kööm funnen hett, is he so richtig in Brass!

»För so ene lüttje Buddel mutt ik disse grote Korf rümslepen!? Dörv ik dat nich mol mehr sülvst bestimmen, wat ik bruuk or will?! Wat hett dat denn noch mit Demokratie to doon?« brummelt he so vör sik hen.

Also - wat maakt he? He stickt de Buddel in siene Jackentasch un slenkert mit sien Korf na de Kassen to de Utgang. Man nu hett he al wedder gegen dat »Supermarktgesett« verstöten! Denn batz steiht de Keerl in sien witte Kedel vör em un vertellt em, dat he de Woor in de Korf dregen mutt. Dat aver sloog Peter nu de Kroon in't Gesicht! He is in sien Ehrgeföhl verletzt un he schreet luuthals dörch de Laden:

»Ja glövst denn Du Klapskalli, dat ik dat Gelump klauen will!? Ik warr dat betahlen, do bruukst du kene Bang hebben! Aver dregen kann ik de Buddel, as ik will, is dat kloor! Un wenn du to veel Tiet hest, stell di beter achter de Ladentheek un bedeen de Kunnen, dat de nich as in en Institut för Blöödstumme rümlopen möten! Wenn ik inkööp, will ik bedent warrn un mi nich vörkamen, as wenn ik Oostereier söök!«

»Ehr Benimm is nicht anbröcht!« seggt de Kramer, man Peter Petersen antert: »Du kannst mi mol mit diene verdreihte Ansichten!«

He smiet sien Korf luut op de Stapel, betahlt sien Buddel Kööm, verlött de Laden un schimpt ahn Ünnerlaat. Un he beslutt, in disse Laden keen Foot mehr rintosetten. To'n Glück gifft dat in Mölln rieklich vele annere Supermarkten!

»Fröher, bi Meta, büst du di noch als Minsch vörkamen, aver hüüt ? Is doch wohr!«

Reklaam

Wodennig markst du egentlich, dat dat op dat Weekend togeiht? Na goot, du kannst op dat Datum vun dien Daagblatt or en Kalenner kieken, du kannst de Daag an de Finger aftellen - an ene Hand geiht dat bet fief, also bet Friedag - or du kiekst in dien Breefkasten. Wenn de proppenvull is vun Poppier - un ik meen nich Breeven or Postkoorten- sünnern Prospekten or Flyer, as dat op Niedüütsch heet, denn steiht dat Weekend vör de Döör.

All de Koophüser, de Bau- un Supermarkten, de Goornerien un Auto-Hannelslüüd wüllt di nu wiesen, wat se to verköpen hebbt un wat du op jeden Fall brukst or hebben muttst! Un de mehr or weniger dicke Prospekten verstoppen dien Breefkasten; de is so rappelvull, dat dor keen normale Breef mehr rinpasst! Un all seggt se: »An Maandag geiht dat los mit dat Sporen!!«

Se mööt dat doon, woher schallst du sünst weten, wat denn all de Kooplüüd an de Mann (or an de Fru) to bringen hebben. Reklaam mutt sien! Ahn Reklaam geiht de heel Weertschoop de Beek rünner.

Un bi de Anbotten sünd nich blooots Saken för de däägliche Gebruuk or nödige Levensmittel to'n Eten un Drinken - ne, du kunnst di jo mol wedder en nie'et Auto köpen or diene Wahnung kumpleet nie utstafferen. Un sporen kannst du dorbi, schrieft se! Also schallst du Geld utgeven, wat du nich hest, üm Saken to köpen, de du nich brukst. Un woför? Villicht um Lüüd to imponeren, de du nich lieden kannst!

Aver disse Prospekten hebbt för mi en groote Ünnerholensweert. Priesen verglieken muttst du nich, köst överall datsülve. Ik kiek na Afsünnerlichet. Un wenn ik en Dreckfuhler - äähh: Druckfehler - finn, denn freut mi dat. Dat snippel ik ut un do dat in miene Sammeln , de ik »Dumm Tüüch« nömt heff. Ik heff al en ganzet Album vull - allens to'n Högen.

Dat »mediterrane Meeresfrüchte ut Büsum« op de Markt sünd, heff ik bet hüüt nich wüsst. Ik heff in mien Atlas keen Oort funnen, de Büsum heet un an't Middelmeer liggt. Un akkerat so weer ik överrascht, dat du »Atlantik-Lachs ut de Pazifik« köpen kannst. Do hett woll en dat so'n beten mit de »Geometrie« (as de bekannte Heinz Erhardt seggt harr) dörchenanner bröcht.

Kann dat denn woll ok sien, dat de anboden »Knoblauchzähen« redig taach sünd un sik dat bi de »Speisemohren« um Gemüse hannelt? Dat mutt woll so sien, wi sünd jo kene Minschenfreter!!

Letzt lees ik dat Anbott: »Ganzes Huhn mit 4 Beinen«! Dunnerslag, dacht ik, is dat woll ene nie'e Tüchtung? Nee - do hebbt se blots to dat Hohn noch twee Benen topackt!

Un güstern wullen se mi Klopoppier verköpen ( wahnsinnig günstig!) mit opdruckte Motiven!

Man wat schall ik dormit? Wenn ik dor sitt, wo man dat Poppier brukt, will ik nich de Roll aftüdeln un Biller bekieken! Un mien Moors kann nich lesen! To dünn weer dat ok!

Sühst du, so heff ik jedet Weekend miene Ünnerholen mit de Barg vun Prospekten. Ik mücht se nich missen!